Toespraak Dodenherdenking 4 mei burgemeester Jolanda de Witte

Hieronder vindt u de volledige toespraak van burgemeester Jolanda de Witte voor de Dodenherdenking op 4 mei in Rhoon.

Toespraak

Goedenavond dames en heren,

Het was vroeg in de ochtend op 10 mei 1940.

Daan de Haan, een 20-jarige jongen uit Rhoon, had net zijn opleiding tot soldaat afgerond en had net verkering gekregen.

Op die eerste oorlogsdag in mei werd hij geplaatst in Delft, om Duitse vliegtuigen in de gaten te houden.

Aan de Molendijk in Rhoon vielen de eerste bommen.

En Daan werd op die eerste oorlogsdag in Delft gedood door een kogel van een scherpschutter.

Nu, bijna tachtig jaar later, wordt de naam van Daan nog steeds uitgesproken. In Rhoon is naar hem een straat vernoemd, een zijstraat van de Dorpsdijk, de D. de Haanstraat.

Ook Leendert Molenaar wordt nog genoemd in ons dorp, de L.G. Molenaarstraat kruist de D. de Haanstraat. Leendert Molenaar was naar verluid een man van weinig woorden, hij woonde als vrijgezel aan de Molendijk. Hij is net als een aantal andere Rhoonaars via Engeland naar Nederlands-Indië gegaan. Op 27-jarige leeftijd werd hij daar getroffen door een fosforbom. Hij ligt begraven op het Nederlandse Ereveld Candi in Semarang, op het eiland Java in Indonesië.

Uit eerbetoon zijn in Rhoon nog twee straten en een plein naar verzets- en oorlogsslachtoffers vernoemd. Vorige week hebben we aan deze straatnaamborden toegevoegd de datum en plek waar zij gesneuveld zijn. Het gaat om P. Groenenboomstraat – Oorlogsslachtoffer Nederlands-Indië Ϯ 1949; C. Barendregtlaan – Oorlogsslachtoffer ‘t Sluisje Ϯ 1944; J. Louwerensplein – Verzetsstrijder Ϯ 1943

Deze straten en plein zijn vernoemd naar 5 van de in totaal 45 slachtoffers uit Rhoon, Poortugaal en West-IJsselmonde, waarvan we weten dat ze om het leven zijn gekomen in de periode 1940-1951, als gevolg van oorlogshandelingen. Om recht te doen aan de oorlogsslachtoffers uit onze gemeente willen we onderzoeken of we bij de aanleg van nieuwe straten, deze de naam van de andere oorlogsslachtoffers kunnen geven. Zodat ook hun namen genoemd blijven worden.

Cees Barendregt één van de mannen naar wie een straat is vernoemd, is een van de zeven mannen van Het Sluisje.

Dit jaar is het 80 jaar geleden dat, op 11 oktober 1944, zeven onschuldige mannen werden geëxecuteerd bij Het Sluisje. Het is nu al die jaren later nog steeds niet te bevatten welke wreedheden zijn begaan op die plek. Waar de bezetter besloot om willekeurig gekozen onschuldige mensen te fusilleren.

Op 10 oktober 1944 was een Duitse militair omgekomen bij Het Sluisje, nadat hij in aanraking was gekomen met een stroomkabel die over de weg lag. Het is nog altijd onduidelijk hoe die stroomkabel daar terecht is gekomen. De Duitse overheerser nam wraak en stelde een voorbeeld door een dag later zeven mannen te executeren. Zij woonden of werkten allen vlakbij het Sluisje, en waren ongewild op het verkeerde moment op de verkeerde plek. De vrouwen en kinderen van deze mannen werden uit hun huis verdreven, hun huizen werden in brand gestoken.

De namen van de zeven mannen van het Sluisje staan op het herdenkingsmonument naast deze kerk: Cornelis Barendregt, Johannes Kouwenhoven, Leendert Kouwenhoven, Jacob de Raadt, Leendert Hendrik Spoormaker senior, Leendert Hendrik Spoormaker junior, Johannes Hendrik van der Wagt.

Verhalenvertellers zoals Jan Brokken, hebben de gebeurtenis bij Het Sluisje vastgelegd. Door deze geschiedenis te beschrijven, is erkenning gegeven aan het verdriet en de pijn van ons dorp, en zijn onze gemeenschap en lokale geschiedenis vastgelegd voor toekomstige generaties. Dit draagt bij aan onze cultuur en verbindt generaties. Dit was een belangrijke reden om Jan Brokken de erepenning van Albrandswaard toe te kennen.

De gebeurtenissen tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben nog steeds impact op ons leven vandaag de dag. De oorlogsslachtoffers hebben hun sporen in hun familie en omgeving nagelaten. De ervaren wreedheden tijdens de oorlog blijven generaties lang voelbaar. Daarom moeten we deze verhalen blijven horen, zodat we blijven nadenken over hoe kostbaar vrijheid is en hoe belangrijk het is dat wij ons inzetten voor vrede.

Vanavond zijn we hier samen en herdenken we samen. We zijn verbonden door onze gemeenschappelijke wens voor een wereld waarin we in vrijheid kunnen leven.

Die vrijheid kan alleen bestaan in een samenleving waarin verdraagzaamheid heerst. Waar mensen zich vrij voelen om hun eigen leven te leiden zonder angst voor veroordeling van anderen, en zonder anderen te veroordelen.

In een tijd waarin meningsverschillen en polarisatie de kop opsteken, zijn er steeds meer mensen die die vrijheid niet voelen. We zien de onverdraagzaamheid toenemen in ons land. Het buitensluiten van groepen mensen, het toenemende antisemitisme. Het is zo belangrijk dat we elkaar blijven opzoeken, met elkaar in gesprek blijven, proberen elkaar te begrijpen in plaats van te veroordelen.

In veel steden zijn er Joodse mensen, vaak met familie in Israël, en Palestijnen die in grote angst leven om hun dierbaren, en anderen met sterke betrokkenheid bij de geweldsexplosie in het Midden-Oosten, die met elkaar in gesprek blijven. Deze mensen zaaien vrede in onze samenleving. Samen met 330 burgemeesters heb ik vorige week een brief met deze boodschap ondertekend, met de oproep om ons te blijven verzetten tegen elke vorm van discriminatie en racisme. Zeker en vooral op een dag als vandaag, wanneer we onze doden herdenken. En morgen, wanneer we onze vrijheid vieren.

Laten we niet toegeven aan de verleiding van polarisatie, van het zwart-wit denken dat verdeeldheid zaait. In plaats daarvan roep ik ons allen op om de dialoog aan te gaan, om bruggen te bouwen in plaats van muren op te trekken. Want alleen door met elkaar in gesprek te blijven, kunnen we tot een samenleving komen die recht doet aan de vrijheid van iedereen om zijn of haar leven in te richten zoals hij of zij dat zelf wil.

Laten we niet vergeten dat we meer gemeen hebben dan dat ons scheidt. We delen allemaal dezelfde hoop op een betere toekomst voor onszelf en voor de generaties die na ons komen.

Verdraagzaamheid is geen zwakte, maar juist een teken van kracht. Het vraagt moed om open te staan voor anderen en om verschillen te omarmen. Het vergt moed om te streven naar een samenleving waarin iedereen wordt gerespecteerd, ongeacht achtergrond, overtuigingen of identiteit.

Laten we verdraagzaam blijven, naar elkaar luisteren en begrip tonen voor een ander. Die anders is, maar ook hetzelfde wil. Namelijk veilig leven in een vrij land.

In een vrijheid die door velen voor ons bevochten is en waarvoor sommigen het hoogste offer hebben gebracht. Laten we dat nooit vergeten en hun nalatenschap eren door te blijven streven naar vrijheid, vrede en verdraagzaamheid.

Samen, u en ik, elke dag weer.